DAC8: Vanaf 2026 Europese informatieuitwisseling cryptobezit
Het voor de Belastingdienst verzwijgen van buitenlands Europees cryptobezit is vanaf 2026 niet meer mogelijk. De DAC8 richtlijn maakt vanaf dat jaar Europese automatische informatieuitwisseling over cryptoactiva tussen lidstaten mogelijk. Het is de volgende stap van Europa om de cryptomarkt verder te reguleren. Bijna twee miljoen Nederlanders bezitten cryptovaluta. Uit onderzoek blijkt dat slechts 1,5% van alle Nederlandse cryptebezitters dit vermogen in 2022 aangaven bij de Belastingdienst.Zal de rest van deze groep verzwegen crypto terug gaan zien in de vooraf ingevulde aangifte (VIA) 2026? En wat zijn de boeterisico’s voor crypto dienstverleners als ze niet rapporteren?
Rapportageplicht cryptoactiva DAC8
De zevende aanpassing van de Europese richtlijn ‘Directive on Administrative Cooperation’ (hierna: DAC8) is op 16 mei 2023 door de EcoFin goedgekeurd. Met DAC8 worden rapportageverplichtingen voor cryptoactiva geïntroduceerd. Op 13 september 2023 heeft het Europese Parlement een laatste resolutie met wijzigingen aangenomen. Na de toekomstige vaststelling door de Europese Raad moeten lidstaten de wijzigingen voor 31 december 2025 implementeren in nationale wetgeving. Een aanbieder van cryptoactivadiensten die rapportageplichtig is, zal vanaf die datum jaarlijks informatie moeten aanleveren aan de nationale Belastingdienst, waarna deze binnen Europa wordt gedeeld met (uiteindelijk) Belastingdiensten van andere lidstaten.
De DAC richtlijn heeft tot doel om samenwerking tussen lidstaten te bevorderen en daarmee belastingfraude, belastingontduiking en belastingontwijking te bestrijden. De drang naar meer belastingtransparantie heeft de afgelopen jaren geleid tot een steeds verdergaande uitbreiding van automatische gegevensuitwisseling. De voorganger DAC2 ziet op rekeninginformatie van de financiële sector en banken, DAC6 (mandatory disclosure) op grensoverschrijdende fiscale constructies en DAC7 ziet op zogenaamde platformexploitanten (Amazon, AirBNB, UBER, eBay). Daarnaast wordt de cryptomarkt in 2024 aan banden gelegd door de MiCa verordening, die voorziet in een Europees ‘level playing field’ voor wat betreft de regelgeving en vergunningplicht voor cryptobedrijven.
DAC8: Voor wie?
Concreet betekent DAC8 dat alle rapportageplichtige Europese aanbieders van cryptoactiva diensten vanaf 1 januari 2026 wettelijk verplicht zijn om jaarlijks informatie te verstrekken aan de eigen Belastingdienst, waarna deze binnen Europa wordt gedeeld. In Nederland zal dit verwerkt worden in de Wet op de internationale bijstandverlening bij de heffing van Belastingen (WIB). De systematiek is ontleend aan de Common Reporting Standard (CRS) en de door de OESO opgestelde Crypto-Asset Reporting Framework (CARF).
DAC8: Voor wat?
Er gaat een rapportageplicht gelden voor elk cryptoactief, met uitzondering van Central Bank Digital Currencies (CBDCs). Deze van Staatswege uitgegeven cryptomunten staan immers al volledig onder controle van Europese en nationale centrale banken en vallen onder de oude bancaire informatie uitwisselingsplicht van DAC2. Ook NFTs (Non Fungible Tokens, digitale cryptokunst) vallen onder DAC8 indien deze worden gebruikt voor betalings- of beleggingsdoeleinden. De te rapporteren informatie bestaat (onder meer) uit personalia (naam, adres lidstaat, fiscaal identificatienummer, geboorteplaats- en datum), de naam van en het type cryptoactief, het totaal betaalde- of ontvangen brutobedrag, de eenheden en aan- en verkooptransacties tegen fiat valuta, de reële marktwaarde en het totaal aantal eenheden van overdrachten naar distributed ledger adressen.
Interessant is dat DAC8 in de huidige vorm niet alleen ziet op – kort samengevat – informatie over personalia en de waarde van cryptoactiva per kalenderjaar, maar ook op overdrachten van cryptovaluta en wisseltransacties (zowel crypto als fiat). In theorie kan elke overdracht die niet kwalificeert als een wisseltransactie daarmee onder de rapportageplicht vallen, waaronder airdrops, ICOs, auto-compounding, opbrengst uit staking en borrowing/lending. Ook kan hier een Nederlands heffingsbelang liggen voor de schenkbelasting.
DAC8: Op straffe van?
Non-coöperatieve rapportageplichtige cryptodienstverleners zullen vermoedelijk stevig worden aangepakt. Indien de rapportageverplichtingen van DAC8 opzettelijk of grofschuldig door aanbieders worden genegeerd kan er, vermoedelijk in lijn met DAC6 en DAC7, een maximumboete van de zesde categorie (€ 900.000) worden opgelegd. Lidstaten kunnen uiteindelijk zelf de daadwerkelijke hoogte bepalen. Wellicht wordt de soep niet zo heet gegeten. Beboeting dient proportioneel te zijn en in verhouding te staan tot de ernst van dit vergrijp. De (matigende) voorschriften voor straftoemeting uit het Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst zullen waarschijnlijk van toepassing zijn.
DAC8: Wanneer?
De informatie over het jaar 2026 zal naar alle waarschijnlijkheid in 2027 moeten worden gerapporteerd. De gerapporteerde gegevens kunnen in Nederland mogelijk worden gebruikt voor de voor ingevulde aangifte (VIA). Dat betekent dat honderdduizenden Nederlanders hun verzwegen tegoeden bij Bitonic, Coinbase Crypto.com en Kraken opeens zullen zien staan bij de overige bezittingen van box 3. Afhankelijk van het heffingsvrij vermogen kan dit tot belastingheffing leiden. Maar hoe moet worden omgegaan met het verleden? De Belastingdienst kan in zwaardere gevallen vragenbrieven sturen en zelf onderzoek doen naar het verleden. De fiscus kan bij inkomen of vermogen dat is opgekomen in het buitenland immers tot 12 jaar navorderen.
Ook krijgt de Nederlandse Belastingdienst informatie over transactiedata van aan- en verkopen. Onder omstandigheden kan hier sprake zijn van meer dan normaal vermogensbeheer (ROW/winst uit onderneming). Dit maakt nogal een verschil in de heffing. En de Belastingdienst kan in theorie vragen gaan stellen over transacties van- en naar nog onbekende (non-)custodial wallets. Mogelijk bestaat er bij die groep cryptobezitters ook een Nederlands heffingsbelang.
DAC8: Nu vrijwillig verbeteren… of niet?
Het is mogelijk om DAC8 niet af te wachten en nu al schoon schip te maken. Wanneer een belastingplichtige uiterlijk twee jaar nadat hij een onjuiste of onvolledige aangifte heeft gedaan of aangifte had moeten doen, alsnog een juiste en volledige aangifte doet, dan wel juiste en volledige inlichtingen, gegevens of aanwijzingen verstrekt, wordt geen fiscale vergrijpboete opgelegd. Dat geldt alleen vóórdat hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat een inspecteur met de onjuistheid of onvolledigheid bekend is of bekend zal worden. Na het verstrijken van de termijn van twee jaar is deze vrijwillige inkeer een strafverminderende omstandigheid die aanleiding geeft tot matiging van de vergrijpboete.
Uit een recent gepubliceerd intern Memo van de Belastingdienst blijkt dat het uitgangspunt wordt gehanteerd dat – ook in de gevallen dat geen sprake meer is van een tijdige vrijwillige verbetering – meewerken als boetematigende omstandigheid in aanmerking wordt genomen. Het negeren of verwijderen van een bankrekening in de vooringevulde aangifte wordt voor de beboeting wel als een strafverzwarende omstandigheid gezien. Kortom: het kan lonen om op dit moment, ruim voor de implementatie van DAC8, een inkeermelding te doen en vrijwillig oude aangiften te verbeteren.
Bron: Fiscaal van morgen